Na drie dagen zoeken, vloeken, falen, jubelen en vernietigen had ik een opzet:
Bagage
In de openingssequentie van Wes Andersons The Darjeeling Limited (2007) zit een wat oudere zakenman (hoed, pochet) samengevouwen op de achterbank van een minuscule taxi die hard door een Indiase metropool rijdt. Jachtig camerawerk, suspense verhogende sitarmuziek. Het autootje stopt voor een station, de zakenman wijst op een trein die zich in de verte al in beweging zet – ‘that’s my train!’ - en begint, met in iedere hand een ouderwetse, bruine koffer, te rennen.
Een modieuze, slanke dertiger - Peter Whitman, gespeeld door Adrien Brody – wil dezelfde trein halen. Hij rent een stukje met de oudere zakenman op – en snelt hem voorbij. In slow motion, en profil, zien we Peter, terwijl op de geluidsband The Kinks ‘This time tomorrow, where will we be?’ zingen, op de trein inlopen. Hij slingert zijn Louis Vuitton koffer op het achterbalkon van de laatste wagon en springt er met zijn weekendtas zelf achteraan. Voor hij de coupé in stapt, werpt hij nog een blik op de zakenman die met zijn ouderwetse bruine kofferset is achtergebleven op het perron.
In The Darjeeling Limited proberen Peter en zijn broers Francis en Jack tijdens een treinreis door India in het reine te komen met de dood van hun vader. Gaandeweg de melancholische komedie begrijp je dat de opening van de film een mise en abyme was: de zakenman op het perron – een rolletje van Bill Murray, trouwens - symboliseert de vader die de broers wegens zijn verscheiden niet langer kan vergezellen op hun levensreis.
Het vraagt weinig fantasie om in een uitgever - ook als hij zo wild en onconventioneel, zo eigen, anarchistisch en ongrijpbaar is als jij - een soort ouderfiguur te zien. En zonder van deze bijdrage een brave invuloefening te maken: natuurlijk vind ik het, net als de broers Whitman, moeilijk om te aanvaarden dat alles altijd maar verandert. Ik vind het klote dat de tijd zo snel verstrijkt. Dat de Wereldbibliotheek niet meer zelfstandig is. En dat jij de Wereldbibliotheek gaat verlaten. Maar inderdaad: de kunst en de ervaring leren dat het leven doorgaat; er zullen altijd nieuwe treinen rijden.
Ik ben je zeer dankbaar voor de fraaie trajecten die we samen hebben afgelegd. Voor alle plezier al die jaren, voor je vertrouwen en voor je trouw aan de geest van uitgeverij Wereldbibliotheek. Mijn eigen reis door de literaire wereld is nog maar net begonnen en ik verheug me op alle sporen die ik nog ga volgen. Maar ik kan je verzekeren dat ik je zal missen – je gezelschap én je bagage.
----
Ik maakte een printje.
Tja. Aardig. Helemaal volgens 't boekje, eigenlijk. Lekker beknopt ook. Maar ik kon zo honderd Nederlandse schrijvers opnoemen die vergelijkbare stukjes afscheidden. Mag 't een tikje minder museaal, amigo? Of heb je iets tegen oorspronkelijkheid?
Godsamme! Daar gingen we weer...
Ik smeet mijn glas tegen de muur, kroop achter mijn laptop en tikte in een kwartier de tekst die mijn bijdrage is geworden:
Moedig voorwaarts
Utrecht, 21 augustus 2023
Beste Koen,
Mij bereikte het gerucht dat je zou overwegen om Wereldbibliotheek te verlaten. Roddels! Leugens! Lasterpraat!
Dacht ik.
Ik heb voor de zekerheid toch even rond gebeld en het zou wellicht kloppen…
Weg bij de WB? Jij?
Hoezo?
Waar slaat dat op?
Ik heb uitgevers en directeuren op tuinfeesten, kerstborrels en boekpresentaties al zo vaak horen verkondigen dat in het boekenvak de auteur helemaal aan de top van de hiërarchie staat dat ik die koningsmantel nu maar eens echt omhang.
Dus: Vertrekken? Ik dacht het niet!
Met pensioen? Niks ervan.
Je ontslag aanbieden? Ik accepteer het niet.
Zoals ik het bij nader inzien ook niet accepteer dat Wereldbibliotheek haar zelfstandigheid heeft verloren en dat we het charmante pand aan het Spui hebben verlaten.
Je ziet zelf toch ook wel dat je niet weg kunt? Het is toch ondenkbaar dat je er na alles wat je voor de WB hebt gedaan, na alle plezier die we hebben gehad, de brui aan geeft?
Ik neem je heus niet kwalijk dat je op de gedachte aan een pauze bent gekomen. We hebben allemaal weleens het verlangen alles even uit onze poten te laten vallen. Dat is goed, dat geeft lucht. Maar meestal zie je daarna al snel in wat een dwaling het zou zijn geweest om er tussenuit te knijpen en dat pensioen, ouderschapsverlof, sabbatical, burn-out, of hoe het allemaal ook mag heten, gewoon eufemismen zijn voor desertie.
Natuurlijk geef jij de strijd tegen het hyperkapitalisme niet op, natuurlijk blijf je een proponent van de volksverheffing. De literatuur heeft je nodig, Koen!
Jij bent en blijft de Robin Hood die middels bestsellers van de rijken steelt om de ware lezer te kunnen begunstigen met meesterwerken.
Over een paar maanden, als mijn nieuwe roman klaar is, maak ik een uitdraai voor je en kom ik het manuscript hoogstpersoonlijk afleveren op je uitgeverskamer aan het Spui.
Ik verwacht je daar te treffen.
Met onverminderde leef-, lees-, schrijflust,
Martijn Knol
-----
Mijn jongste romans, De lange adem (2020), Elders (2014)
en Alles kan kapot (2011), verschenen bij Wereldbibliotheek. Bij andere
uitgeverijen publiceerde ik Aphinar (2007) en De duiker (2003).
Het vriendenboek voor Koen is verschenen op donderdag 2 november 2023.
Soundtrack: The Kinks, This Time Tomorrow.
Bewegende beelden: opening (deels) The Darjeeling Limited.
