midwinter guarantee
‘My own job was trees; I knew about how they prepare themselves for winter way back in the summer, how they ready themselves in the winter for the fruiting months. Unlike flowers which die right down every year and have to start all over again, break the surface again, trees can keep growing from where they left off.’
Onwillekeurig herinnerde ik me deze regels uit Ali Smith’s Artful (2012;p 41) - de fictionele non-fictie voorstudie voor How to be both (2014) - bij het lezen van één van de prozafragmenten uit Henri Michaux’s Poteaux d’angle (1981) die Rokus Hofstede vertaalde voor tijdschrift Terras (2016, nr.11; p.64):
‘Bomen rillen fijner, ruimer, soepeler, sierlijker, oneindiger dan man of vrouw op deze aarde en bieden meer verlichting.
Angsten, benauwenissen, zorgen, zwaarmoedigheid, innigheden, niet onder woorden te brengen emoties – er hoeft maar een zuchtje wind te staan en bomen weten ze te begeleiden.
Het waardevolle, het werkelijk waardevolle wordt onbewust uitgedeeld en ontvangen zonder tegenprestatie.’
Misschien kwam de associatie met de passage uit Artful zo makkelijk tot stand doordat het deel van mijn hersenen waar de herinneringen aan Smith’s werk zijn opgeslagen recentelijk nog stevig zijn doorbloed dankzij haar jongste roman Autumn (2016), een speels, geestig, geëngageerd boek over de band tussen Daniel Gluck en de zeventig jaar jongere Elisabeth Demand.
Artful, How to be both en Autumn zijn thematisch nauw met elkaar verbonden. De boeken gaan over vergankelijkheid, beeldende kunst en over de magie en machteloosheid van verhalen. Is Artful een voorstudie voor How to be both? Dan is Autumn de na-studie.
Dit is het einde van een hoofdstuk uit Autumn waarin de oude Gluck droomt dat zijn lijf gevangen zit in een boom, in een grove den (p. 102):
‘Burn me. Burn the tree. Spread the ashes, for luck, where you want next year’s crops to grow.
Birth me all over again
Burn me and the tree
Next summer’s sun
Midwinter guarantee’
Ali Smith, wat een schrijfster!, schrijf ster.
De bomen die zijn gekapt om Autumn te kunnen drukken hebben niet voor niets geleefd.
