Iedere donderdagavond zit de huiskamer hier vol familie en vrienden: dan lees ik, met dichtgeknepen neus, een verse polygooncolumn van J.L. Heldring voor. Vele huismoeders namen die barre winter te baat om eindelijk weer eens ongestoord wat verstelwerk te verrichten.
Zijn stukje van vorige week donderdag 13 oktober 2011 gaat over het echtpaar Jan van Lelyveld en Hella Haasse. De column begint zo:
'Er zullen nog maar weinigen over zijn die Hella Haasse hebben gekend in de jaren voordat zij, in 1948, met Oeroeg, beroemd werd. Ik ben een van die weinigen.'
Dat vermoedden wij al.
Jan, de latere echtgenoot van Hella, en Jérôme Louis Heldring leerden elkaar op het gymnasium kennen en:
'Na ons eindexamen hebben Jan en ik en een derde vriend een zesweekse reis naar en door Griekenland gemaakt. Het was de tijd vóór het massatoerisme. Sommige trajecten, van Olympia naar Sparta bijvoorbeeld, moesten wij per muilezel en met gidsen door de bergen afleggen. In Athene aangekomen, maakten we nog een staatsgreep mee.'
Daarna hebben de drie ook nog acht gouden medailles gewonnen op de Olympische Spelen van São Paulo, onderdeel roeien - in een lekke boot, tussen de krokodillen, peddelend met hun handen en nadat ze zichzelf met een bot keukenmes hadden geopereerd (blindedarm) en hadden verbonden met gebloemde gordijnen, terwijl duizenden amazones brandende gifpijlen op hen afvuurden, maar dat is een heel ander verhaal.
Via Jan maakte de familie Heldring later kennis met Hella over wie Jérôme Louis zegt: 'Over haar werk hebben al bevoegderen dan ik geoordeeld.'
Chic.
Maarrr... Heldring acht zich niet onbevoegd om, in de kolommen van de NRC, over Hella als mens, als echtgenote, als vrouw te oordelen.
Fasten your fokking seatbelts.
Heldring beschrijft een optreden van Haasse in het programma van Bernard Pivot op TV5 en zegt: 'Het was de Hella die wij hadden leren kennen. Zonder prima-donna-allures, zonder opsmuk. Ze deed geen moeite de schoonheid die zij in de jonge jaren was geweest, coûte que coûte te blijven. Ze was gewoon, liet zich ook niet meeslepen in politieke demonstraties. Links zou haar graag hebben ingelijfd, maar net zo min als Multatuli was zij progressief - althans, in politieke zin. Zij was, kortom, geen dramster, geen Simone de Beauvoir, en dat maakte het gesprek met haar, waarin zij niet domineerde, zo ontspannen.'
Wat Heldring ook kan waarderen: dat Haasse in haar hele leven één man liefhad: 'De man die al ruim veertig jaar haar echtgenoot was.'
Vrouwen moeten kindjes krijgen, bij hun mannetje blijven en zich - ook, vooral, als ze gaan werken of zich op een andere manier ontwikkelen - gedeisd houden. En zich zo middelbaar en lichaamloos mogelijk gedragen. Want aantrekkelijke vrouwen (seks!) zijn een bedreiging voor het traditionele gezin, dat begrijp je. Vrouwen moeten niet aan zichzelf denken, ze moeten zich schikken, opofferen - duidelijk?
Fijn ook hoe Heldring met een slinkse polsbeweging Multatuli annexeert, domesticeert, normaliseert. Gelukkig was Multatuli totaal geen drammer, maar een geschikte kerel waarmee je normaal een biertje kon drinken, zonder dat hij je aan je kop zeurde over de rechten van allerlei minderheden.
Ik las gisteren dat Elsbeth Etty per 1 januari 2012 verdwijnt als NRC columniste. Wat doet het ertoe zolang J.L. Heldring doorschrijft?
Groepsopdracht: vergelijk de column van J.L. Heldring met het schitterende verhaal Tragedie uit Ilja Leonard Pfeijffers Harde feiten, 100 romans (uitgeverij De Arbeiderspers (2010; p. 159)). Merk op dat Heldring en Pfeijffer hetzelfde verhaal vertellen, maar dat de auteursintentie je perceptie radicaal beïvloedt.
Voor de jeugdige lezers: links en progressief zijn ziektes uit de vorige eeuw. Zoiets als TBC en de bof. Dankzij een streng dieet van marktwerking, als individualisering vermomde uniformisering, corporaal nepotisme en rechtspopulisme is de ziekte vrijwel uitgebannen. Door de onvermoeibare inspanningen van mensen als dokter Heldring wordt iedere dreigende uitbraak terstond ingedamd, de kop ingedrukt, beëindigd.
'Wat lullig om zo'n stukje over een bijna 94-jarige te schrijven.'
'Integendeel. Het zou veel lulliger zijn om zo'n stukje niet te schrijven. Misschien ben ik de laatste lezer die Heldring serieus neemt.'
Verwant: spierballen.
Eerdere exercises: vind je hier.
skip to main |
skip to sidebar
