Regie: Alison Ellwood, Alex Gibney.
Genre: documentaire waarbij materiaal uit 1964 wordt bekeken 'met ogen van nu'/in context wordt geplaatst.
Verhaal (take 1): bus blije eikels (m/v) rijdt door de V.S.
Verhaal (take 2): met een wildbeschilderde bus (FURTHER
Verhaal (take 3)/abstracter: In de jaren zestig werd naar nieuwe wegen gezocht. In deze road documentary gebeurt dat bijna letterlijk. De weg loopt dood – maar iedere zoektocht naar het nieuwe levert interessante inzichten op. Het ‘nieuwe’ mag je bevragen trouwens: Kesey speelt Kerouac’s On the road (1957) een beetje na, op de heenweg van de reis is zijn chauffer Neal Cassady (de 'Dean Moriarty' uit Kerouac's klassieker).
Verhaal (take 4): blader zelf maar effe door de PERSMAP.
De sektarische machinaties en mechanismen zijn voorspelbaar: Kesey die het lekkere vriendinnetje van een volgeling/meeloper afpakt, het gemak waarmee opgevers en doordraaiers worden achtergelaten en vergeten door de rest van de club. De pathetische wederzijdse bevestiging. Groeppsychosen.
De plussen: het oorspronkelijke materiaal – 16 mm films waarop de reis is geregistreerd – is aangevuld met geinige split screens, uitbundige animaties, historische nieuwsbeelden (de moord op Kennedy, een shot van een helikopter in Vietnam), interessante verslagen van de LSD experimenten waaraan Kesey zich bij wijze van bijverdienste onderwierp (en waar in algemene zin, zoals Ginsberg al vermoedde, de CIA achter zat: de Amerikaanse Staat wilde weten of verdachten wat spraakzamer (ongeremder) werden als zij waren gedrogeerd) en een sequentie uit Miloš Formans verfilming, uit 1975, van Kesey’s roman One Flew Over the Cuckoo's Nest (1962) waarin de indiaan uit het verhaal, Chief, een stuk sanitair loswrikt, meetorst, boven zijn hoofd tilt, door het gewapende raam flikkert en zijn vrijheid tegemoet loopt.
Inderdaad: Kesey & friends zijn het handjevol indianen in een land van cowboys. Hun wildbeschilderde bus is een horizontaal door het land vliegende totem- en taboepaal. De avonturiers hullen zich in de kleuren van de Amerikaanse vlag omdat ze willen laten zien dat het concept van wat ‘Amerikaans’ is moet worden verruimd. Amerikaans is ook: bevrijd, ongeremd, intuïtief, naïef, promiscue, spiritueel.
De minnen: uit het 16 mm materiaal uit 1964 (dertig uur ruw materiaal) is nooit een film gesneden – en terecht. Deze documentaire vertelt dat de bus vol genieën niet alleen de geluidsband verklootte, maar eigenlijk ook niet wist wat ze in beeld moest brengen: het authentieke materiaal is drie keer ruk. De documentairemakers timmeren een fraaie lijst om een mislukt schilderij. Het is wel een beetje een scheve lijst trouwens, want het is vaak niet duidelijk uit welke periode het toegevoegde beeldmateriaal komt of wat de relatie tot het onderwerp van de documentaire precies is.
‘Is de montage slecht?’
‘Dat niet, in technisch en esthetisch opzicht is MT voortreffelijk gemonteerd en geproduceerd – maar de compositie is net zo klote als die van een koortsdroom. Er zijn ongetwijfeld mensen die het 'functioneel chaotisch' vinden.’
'Sorry, dat ik jullie onderbreek, maar ik hoor van de regie dat we er even tussenuit moeten voor een stukje Tegen-Tegencultuur. Dames en heren een hartelijk applaus voor Frank Sjoebert! Ga je gang, Frank.'
Noem me geborneerd, maar de film (Magic Trip): toont dat LSD en marihuana het bewustzijn eerder vernauwen dan verruimen. En dan zonder tot een scherpere blik of sterkere focus te leiden. Natuurlijk voel je ook bewondering en dankbaarheid voor mensen als Kesey en zijn Merry Pranksters: ze kunnen niet schilderen, niet filmen, niet redeneren, niet musiceren, nauwelijks organiseren en maar matig schrijven, maar die mafkezen in die bus horen wel bij de lui die kooien hebben opengezet en waardevolle emancipatoire ontwikkelingen hebben geëntameerd of versneld.
Eindoordeel: eigenlijk alleen interessant voor Amerikanisten, omnivore cultuurhistorici of literatuurwetenschappers (vanwege Kesey, Ginsberg, Kerouac). Twee met mos overwoekerde bussen (2/5).
Tijd voor nieuwe vernieuwers (Orkaan Vrijheid).
'Werd er goed geacteerd?’
‘Het was een documentaire.’
‘Ach, stom, sorry. Ik had even niet – sorry.’
‘Geen probleem.’
‘Ik heb gisteren tot laat zitten – ’
‘En misschien bedoelde je het wijsgerig-psychologisch.’
‘Hè?’
‘In die zin dat we in het dagelijks leven ook acteren en dat zo’n documentaire kan blootleggen wat een phoneys sommige mensen zijn.’
‘Ja, dat bedoelde ik inderdaad ook.’
‘Of omdat veel documentaires deels worden geënsceneerd en sommige geportretteerden ‘zichzelf’ niet zo goed blijken te kunnen ‘spelen’. Net als in televisieprogramma’s vol constructed, guided, scripted reality.’
'...'
'...'
‘Tyn? Waarom haal je d’r zoveel bij? Als ik nuances wil, bestel ik wel een dissertatie bij Oxford University Press.’
‘…’
‘Een blogger moet gewoon lekker met de tomahawk zwaaien en niet eindeloos doorgaan op – ’
‘Twee permanent pratende buschauffeurs (2/5).’
'...'
'Alles bij elkaar best een lachen-film hoor.'
De titel van dit stukje is een uitspraak van een op De Reis van Destijds terugblikkende mevrouw.
Affiche: The Sunbreak.
